Bilimsel bilgi sosyolojisi, özellikle bilimin sosyal koşullarını, etkilerini, sosyal süreçlerini mercek altına alan bir bilimin incelemesidir.1 Bilimsel cehalet sosyolojisi de bilimsel bilgi sosyolojisinin tamamlayıcısı görevini görmektedir.23 Bilimsel bilgi sosyolojisi, insan bilgisinin etkisini, etki alanlarını ve toplumlar üzerinde hakim olan fikirleri ve ortaya çıkışına neden olan sosyal etkileri incelemektedir.
Bilimsel bilgi sosyologları, bilimsel bir alanı inceleyerek gelişimlerini ve gelişimlerindeki engelleri yorumlayarak belirlemeye çalışır.4 Birçok engel çeşitli siyasi, tarihi, sosyo-kültürel veya ekonomik nedenle ilişki içerisinde olmaktadır. Bilimsel bilgi sosyolojisinde araştırmacının amacı tüm bu faktörlere irdeleyerek, bir analizin diğer analizden daha başarılı olduğunu açıklamaktır.
1970'li yılların başlarına doğru ortaya çıkan bu sosyoloji alanı, başlarda sadece İngilizlere özgü bir uygulama olarak kaldı. Daha sonra Amerika, Fransa ve Almanya gibi farklı ülke sosyologları da bu alanın çalışmalarına katkı sunmaya başladılar, özellikle Cornell Üniversitesi bu sosyologların araştırma merkezi konumunda yer aldı.5 Bu alanın başlıca teorisyenleri:
Bilimsel bilgi sosyolojisi, 1970'li yılların başında Amerikalı Robert K. Merton tarafından bilim sosyolojisine karşı yapılan muhalefet ile ortaya atıldı. Merton'un eleştirisi bilimi sosyolojik açıklamanın dışında bırakan bir "bilim adamları sosyolojisi" olarak tanımlanabilir. Daha sonra bu eleştiriden esinlenen Thomas S. Kuhn çalışmalarına yön vererek, kültürel faktörlerden etkilenen bilimsel fikirleri, sosyolojik açıdan açıklamaya çalıştı.6 Bilimsel bilginin ilk savunucu teorisyenlerinden olan David Bloor ise inançlar üzerine çalışmalar yapmış ve sosyolojik faktörlerin tüm inançları etkilediğini söylemiştir.
Günümüzde bilimsel bilgi sosyolojisi; Japonya, Güney Kore, Tayvan ve Latin Amerika'da başlıca dernekleri bulunmaktadır.7 Ve son yıllarda biyoloji ve bilişimin eleştirel analizine büyük katkılarda bulunmuştur.8
Matematik ve deneycilik çalışmaları bilimsel bilgi sosyolojisinin temel parçaları arasında gösterilmektedir. Bunun sebebi matematiğin uygulama alanları toplumun içerisinde de varlığını sürdürmektedir. 1960'ta Eugene Wigner matematiğin, bilgi sosyolojisi ile ilgili olduğunu dile getirdi. Daha sonra 1975 yılında Hilary Putnam'da fizik ve matematik gibi alanların birbiri ile uyum içerisinde çalıştığını belirtmiştir. Pensilvanya Üniversitesi Matematik ve Fizik Araştırma Grubu'na göre ise matematik ve fiziğin, insan yaşamında işleri kategorize etmesinde yararlı olduğunu öne sürmüştür.910
Bilimsel bilgi sosyolojisi, fail ağ kuramının aldığı eleştiriler gibi bilimsel çevrelerden eleştiriler aldı. Bu eleştiriler genellikle insan merkezli araştırmalarda insan olmayan nesnelere, insan özelliklerinin atfedilmesini eleştirmektedir.11
Bloor, David (1976) Bilgi ve sosyal imgeler . Londra: Routledge.
Bloor, David (1999) "Latour Karşıtı" . Tarih ve Bilim Felsefesi Çalışmaları Kısım A Cilt 30, Sayı 1, Mart 1999, Sayfa 81–112.
Chu, Dominique (2013), The Science Myth --- Tanrı, toplum, benlik ve asla bilemeyeceğimiz şeyler ,
Collins, HM (1975) *Yedi cinsiyet: Bir fenomenin sosyolojisinde bir çalışma veya fizikte deneylerin * tekrarı, Sociology, 9, 205-24.
Collins, HM (1985). *Değişen düzen: Bilimsel uygulamada yineleme ve tümevarım * . Londra: Adaçayı.
Collins, Harry ve Steven Yearley . (1992). Uygulama ve Kültür Olarak Bilimde "Epistemolojik Tavuk", A. Pickering (ed. ). Chicago: Chicago Press Üniversitesi, 301-326.
Edwards, D., Ashmore, M. & Potter, J. (1995). Ölüm ve mobilya: Göreliliğe karşı alt satır argümanlarının retoriği, siyaseti ve teolojisi . İnsan Bilimleri Tarihi, 8, 25-49.
Gilbert, GN & Mulkay, M. (1984). *Pandora'nın kutusunu açmak: Bilim adamlarının söyleminin sosyolojik bir analizi * . Cambridge: Cambridge University Press.
Latour, B. & Woolgar, S. (1986). Laboratuvar ömrü: Bilimsel gerçeklerin inşası . 2. Baskı. Princeton: Princeton Üniversitesi Yayınları. (SSK kitabı değil, bilim çalışmalarına benzer bir yaklaşımı var)
Latour, B. (1987). *Eylemde bilim : bilim adamlarını ve mühendisleri toplum aracılığıyla nasıl takip edeceğimiz * . Cambridge, MA: Harvard University Press. (SSK kitabı değil, bilim çalışmalarına benzer bir yaklaşımı var)
Pickering, A. (1984). *Kuarkları İnşa Etmek: Parçacık fiziğinin sosyolojik bir tarihi * . Chicago; Chicago Üniversitesi Yayınları.
Schantz, Richard ve Markus Seidel (2011). *(Bilimsel) Bilgi Sosyolojisinde Görelilik Sorunu * . Frankfurt: ons.
Shapin, S. & Schaffer, S. (1985). Leviathan ve Hava Pompası . Princeton, NJ: Princeton University Press.
Williams, R. & Edge, D. (1996). Teknolojinin Sosyal Şekillenmesi . Araştırma Politikası, cilt. 25, s. 856–899 1
Willard, Charles Arthur. (1996). *Liberalizm ve Bilgi Sorunu: Modern Demokrasi İçin Yeni Bir Retorik *, University of Chicago Press.
Zuckerman, Harriet. (1988). "Bilim sosyolojisi." NJ Smelser'de (Ed.), Sosyoloji El Kitabı (s. 511–574). Londra: Adaçayı.
Jasanoff, S. Markle, G. Pinch T. & Petersen, J. (Eds)(2002), Handbook of Science, Technology and Society, Rev Ed.. Londra: Adaçayı.
Diğer ilgili makaleler
Tarihsel sosyolog Simon Schaffer ve Steven Shapin ile SSK'da röportaj yapılıyor
Bilimsel cehaletin sosyolojisini içeren Cehalet Sosyolojisi web sitesi
Orijinal kaynak: bilimsel bilginin sosyolojisi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Department of Sociology Cornell Arts & Sciences | erişimtarihi = 23 Aralık 2021 | çalışma = sociology.cornell.edu | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20211216030832/https://sociology.cornell.edu/ |arşivtarihi= 16 Aralık 2021 | ölüurl = hayır }} ↩
Collins, H. M. and S. Yearley (1992). "Epistemological Chicken". In A. Pickering (Ed.) Science as Practice and Culture. Chicago, Chicago University Press: 301-326. Referenced at ANT resource list University of Lancaster, with the summary "Argues against the generalised symmetry of actor-network, preferring in the interpretive sociology tradition to treat humans as ontologically distinct language carriers". Website accessed 8 February 2011. ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page